Ἡ κατοχή τῶν Ἑπτανήσων ξεκινᾶ μέ τήν Ἐνετοκρατία πού κράτησε περίπου 4 αἰῶνες. Ἡ κοινή μοῖρα ἕνωσε τά Ἑπτάνησα κατά τήν περίοδο τῆς ἑνετικῆς κυριαρχίας ὁπότε καί τά  7 νησιά συνδέθηκαν μέ δεσμούς ἱστορικούς, πολιτιστικούς, κοινωνικούς, γεωγραφικούς καί πολιτικούς.Μετά τούς Βενετούς τά Ἑπτάνησα γνώρισαν κατά σειρά τήν κυριαρχία τῶν Γάλλων καί τῶν Ρωσοτούρκων ἐνῶ το 1800 ἱδρύεται ἡ «Πολιτεία τῶν ἑπτά ἑνωμένων νησιῶν», τό πρῶτο ἑλληνικό κράτος μετά τήν ἅλωση. Τό 1807 τά Ἑπτάνησα παραχωροῦνται καί πάλι στούς Γάλλους, ἐνῶ τό 1815 μέ τήν συνθήκη τῶν Παρισίων ἐτέθησαν ὑπό ἀγγλική προστασία καί ὀνομάστηκαν «Ἡνωμέναι Πολιτεῖαι τῶν Ἰονίων Νήσων».

Οἱ Ἄγγλοι ἤθελαν νά ἐπιβάλλουν πλήρη κυριαρχία στά Ἑπτάνησα. Οἱ Ἑπτανήσιοι ὅμως ἀπό τή στιγμή πού δημιουργήθηκε ἔστω καί μιά μικρή ἐλεύθερη Ἑλλάδα δέν μποροῦσαν νά συμβιβαστοῦν μέ καμμιά λύση ἐκτός ἀπό τό νά ἑνωθοῦν μέ τήν Ἑλλάδα. Ἡ πίεση τῆς κοινῆς γνώμης στά Ἰόνια νησιά ὑπῆρξε ἀποφασιστική.

Τό 1848 ἐμφανίζεται στήν Κεφαλλονιά, καί ἀργότερα καί στά ἄλλα νησιά, ὁ ἑπτανησιακός ριζοσπαστισμός, ἕνα ἐθνικοαπελευθερωτικό κίνημα πού ἀπαιτεῖ τήν ἕνωση τῆς Ἑπτανήσου μέ τήν Ἑλλάδα. Ἡγέτες τοῦ κινήματος ὁ Ἠλίας Ζερβός-Ἰακωβάτος μέ τήν ἐφημερίδα του «Ὁ Φιλελεύθερος» καί ὁ Ἰωσήφ Μομφεράτος μέ τήν ἐφημερίδα του «Ἀναγέννησις». Ὁ Ἰακωβάτος, μάλιστα, γιά τούς ἀγῶνες του ἐνάντια στήν Ἀγγλοκρατία θά ἐξοριστεῖ στά Ἀντικύθηρα. Ἀξίζει νά σημειωθεῖ ἐπίσης ὅτι ὁ κορυφαῖος αὐτός ριζοσπάστης καί φανατικός ἀγωνιστή, συνδέθηκε στενώτατα μέ τόν πατριώτη μας Γεώργιο Μόρμορη στόν ὁποῖον ἀνατέθηκε ἡ ὀργάνωση ριζοσπαστικοῦ κόμματος στά Κύθηρα. Αὐτός πράγματι συνασπίζεται μέ τόν Κοσμᾶ Πανάρετο καί τόν Γεώργιο Ἀρώνη-Παναγιωτόπουλο ἱδρύουν ριζοσπαστικό κόμμα καί προσφέρουν ἀνεκτίμητες ὑπηρεσίες στήν ὑπόθεση τῆς Ἕνωσης.

Μετά ἀπό πολλούς ἀγῶνες καί ὅταν ὁ Γεώργιος, δευτερότοκος γιός τοῦ πρίγκηπα Χριστιανοῦ τῆς Δανίας, ἀναγορεύεται βασιλιᾶς τῶν Ἑλλήνων ἐπιτυγχάνεται τό ἐπιθυμητό ἀποτέλεσμα: στίς 25 Μαΐου 1863 ὑπογράφεται στό Λονδῖνο πρωτόκολλο μεταξύ Ἀγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας καί Δανίας, πού ἐπικυρώνει τήν ἐκλογή τοῦ Γεωργίου, μέ ρητό ὅρο τήν Ἕνωση τῆς Ἑπτανήσου. Στίς 23 Σεπτεμβρίου 1863 ἡ ΙΓ' Βουλή τῶν Ἑλλήνων ψηφίζει τήν ἕνωση τῶν Ἰονίων Νήσων μέ τήν Ἑλλάδα. Τήν 21ἡ Μαΐου ἀναγγέλεται ἐπίσημα ἀπό τόν Ἄγγλο Ἁρμοστή ἡ ἄρση τῆς προστασίας καί παραδίδει στόν ἀπεσταλμένο τῆς Ἑλληνικῆς κυβέρνησης Θρασύβουλο Ζαΐμη τά Ἰόνια νησιά. Στή συνέχεια φθάνει στά Ἑπτάνησα ὁ ἑλληνικός στρατός καί ἀργότερα ὁ βασιλιᾶς Γεώργιος γιά ἐπίσημη ἐπίσκεψη. Στίς 19 Ἰουλίου 1864 φθάνουν στόν Πειραιᾶ οἱ 84 Ἑπτανήσιοι Βουλευτές καί ὁ ἀθηναϊκός λαός τούς ὑποδέχεται μέ ἐνθουσιασμό. Ἀναμεσά τους ὁ Ἀριστοτέλης Βαλαωρίτης, ὁ Ἰάκωβος Πολυλᾶς, ὁ Κωνσταντῖνος Λομβάρδος καί οἱ Κυθήριοι Γεώργιος Μόρμορης καί Γεώργιος Ἀρώνης - Παναγιωτόπουλος.

Ὅταν ὁ Γεώργιος Μόρμορης ἐπιστρέφει στά Κύθηρα μέσα στήν πάνδημη χαρά γιά τήν ὑπογραφή τῆς ἕνωσης, γιά τήν ὁποία τόσο ἀγωνίστηκε, λέγεται ὅτι μπῆκε ἔφιππος στό σπίτι του στή Χώρα καί ἀνεφώνησε τόν ψαλμικό στίχο «ὁ λαός ὁ πορευόμενος ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα».

Ἡ πολυπόθητη λοιπόν ἕνωση εἶχε πιά πραγματοποιηθεῖ. Αὐτό βέβαια δέν ἦταν ἁπλά ἀποτέλεσμα τῶν πολιτικῶν καί στρατιωτικῶν ἐξελίξεων στό πέρασμα τῶν χρόνων. Οὔτε ἦταν θέμα τυχαίων καί εὐνοϊκῶν συγκυριῶν, ἀλλά ἐπιστέγασμα πολύχρονων καί πολύμοχθων προσπαθειῶν τῶν Ἑπτανησίων. Μπορεῖ τά Ἑπτάνησα νά μή γνώρισαν τήν τουρκική βαρβαρότητα, ὅπως ἡ ὑπόλοιπη Ἑλλάδα, ἀλλά ὑπέφεραν καί ἐκεῖνα κάτω ἀπό τό ζυγό τοῦ ἑκάστοτε δυνάστη. Ὡστόσο, τό φιλελεύθερο πνεῦμα καί οἱ ἀξίες τοῦ ἑπτανησιακοῦ λαοῦ διατηρήθηκαν ἀλώβητες καί γι' αὐτό μέ δύσκολους ἀγῶνες διεκδικοῦσε πάντα τό καλύτερο. Αὐτό μαρτυρεῖ ἡ ἵδρυση τῆς Ἰονίου Ἀκαδημίας τό 1824, τοῦ πρώτου ἑλληνικοῦ πανεπιστημίου καί εὐρύτερα ἡ προώθηση τῆς παιδείας καί τῶν γραμμάτων. Αὐτό φανερώνει ἡ καθιέρωση τῆς ἐλευθεροτυπίας ἀπό τήν Ἰόνιο Βουλή καί ἡ κυκλοφορία τῶν πρώτων πολιτικῶν ἐφημερίδων. Ἄλλωστε, ὅλοι οἱ ἀγῶνες τοῦ ἑπτανησιακοῦ λαοῦ-ἐθνικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί καί ἄλλοι -εἶναι ἀπότοκος τῆς σύνολης πνευματικῆς συγκρότησης καί παιδείας του, ὅπως αὐτή καλλιεργήθηκε ἀπό ἐξέχουσες μορφές του, ὅπως ὁ Εὐγένιος Βούλγαρης, ὁ Νικηφόρος Θεοτόκης, ὁ Διονύσιος Σολωμός, ὁ Ἀνδρέας Κάλβος, ὁ Ἀριστοτέλης Βαλαωρίτης κ.ἄ.

Συμπερασματικά, μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἐμεῖς οἱ νεότεροι ὀφείλουμε νά κρατήσουμε ἀταλάντευτα προσηλωμένους τούς στόχους μας στά ἴδια ἰδανικά καί στά ἴδια διδάγματα ὅλων αὐτῶν τῶν εὐγενικῶν μορφῶν καί νά κρατήσουμε ζωντανή τήν ἱστορική μνήμη μας γιά μᾶς καί τά παιδιά μας σέ μιά ἐποχή ἰσοπέδωσης καί μαζοποίησης.

Ἐμεῖς οἱ νεώτεροι, ἔχουμε χρέος νά προβάλλουμε τήν ἱστορική αὐτή ἐπέτειο τῆς Ἑνώσεως τῆς Ἑπτανήσου σέ πανελλήνια κλίμακα γιατί μετά τό μεγάλο ΄21 ἀποτελεῖ μαζί μέ τήν Κρητική Ἐπανάσταση τήν ὡραιότερη σελίδα τῆς ἐθνικῆς μας ἱστορίας. Μόνο ἔτσι θά τιμήσουμε τούς ἀδάμαστους ἀγωνιστές τῆς Ἑπτανήσου, πού ὑψώνοντας τό ἀνάστημά τους ἀπέναντι στήν κραταιότερη παγκόσμια δύναμη τοῦ 19οὐ αἰ., ἀπαντοῦσαν στίς προτάσεις της συγκλονισμένοι ἀπό γνήσιο ἐθνικό παλμό, αὐτό πού λέει ὁ Κάλβος στίς «Εὐχές» του: