Μια χαραμάδα φωτός, μέσα από τα ανάμεικτα συναισθήματα που επικρατούν στα διαδραματιζόμενα γεγονότα της Μεγάλης Εβδομάδας .
Ο πόνος , η χαρά, η αμαρτία , η συγχώρηση, η προδοσία η αγάπη, ο θάνατος η Ανάσταση.
Σε κλίμα κατάνυξης, ας νιώσουμε το ουσιαστικό μήνυμα της μεγαλύτερης γιορτής της Χριστιανοσύνης.
Ας ταξιδέψουμε λοιπόν νοερά στο νησί με την ιδιαίτερη πολιτιστική παράδοση, στην όμορφη Κέρκυρα.
Στην Κέρκυρα, που ο εορτασμός του Πάσχα ξεχωρίζει!
Χαρακτηρίζεται ως το ωραιότερο Πάσχα της Ελλάδας
Εδώ όλα μοιάζουν λαμπερά, καθώς αυτό που δίνει την ιδιαίτερη αίσθηση δεν είναι μόνο το φυσικό κάλλος του νησιού, αλλά οι άνθρωποι της. Έντονοι , εκδηλωτικοί με πηγαίο χαρούμενο στυλ , μεταδίδουν ατέλειωτα συναισθήματα . Όλα στον υπερθετικό βαθμό …
Δύσκολα θα βρεις σπίτι χωρίς να ακούγεται μουσική , Κερκυραίο να μην έχει ασχοληθεί με κάποιο μουσικό όργανο, ενώ οι χορωδίες καλά κρατούν και οι γιορτές δεν αφήνουν περιθώριο για κανένα γκρίζο.
Παρά την τουριστική ανάπτυξη οι Κερκυραίοι διατηρούν σε πολύ μεγάλο βαθμό έθιμα και παραδόσεις, ιδιαίτερα ό, τι σχετίζεται με τη θρησκεία. Ο ξεχωριστός τρόπος με τον οποίο γιορτάζεται το Πάσχα στο νησί, το έχει καταστήσει νούμερο ένα τουριστικό προορισμό στη χώρα για τις ημέρες αυτές και όχι άδικα. Επιτάφιοι, κατάνυξη, θορυβώδη έθιμα, πένθιμοι ήχοι από τις Φιλαρμονικές κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας και μια εντυπωσιακή τελετή της Ανάστασης στην μεγαλύτερη πλατεία των Βαλκανίων, τη Σπιανάδα, είναι τα στοιχεία εκείνα που συγκεντρώνουν τους χιλιάδες των τουριστών.
Η παρουσία του Σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα στο νησί, έχει συνδεθεί με τη σωτηρία του τόπου από μεγάλες καταστροφές και οι Κερκυραίοι τιμούν τον Άγιο τους τέσσερις φορές το χρόνο, με Λιτανείες, στις οποίες γίνεται σε κλίμα κατάνυξης η περιφορά του σκηνώματος.
Τα έθιμα… ξεκινώντας την Μεγάλη Πέμπτη που τα κόκκινα πασχαλινά αβγά αποτελούν παράδοση αιώνων του ορθόδοξου κόσμου, συμβολίζοντας όχι μόνο το αίμα του Χριστού, αλλά και τη χαρά της Ανάστασης. Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του εθιμοτυπικού των ημερών, όπως και το τσούγκρισμα που γίνεται την ημέρα της Ανάστασης. Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, το Πάσχα βάφουμε κόκκινα τα αβγά, επειδή συμβολίζουν το αίμα του Χριστού, που έδωσε για τη σωτηρία του κόσμου. Τα αβγά βάφονται την Μεγάλη Πέμπτη, η οποία θεωρείται η ημέρα του Μυστικού Δείπνου, τότε που ο Χριστός προσέφερε άρτο και κρασί ως συμβολισμό για το σώμα Του και το αίμα Του, έτοιμος να θυσιαστεί για να ελευθερώσει τον κόσμο από τα δεσμά της αμαρτίας. Βάσει της παράδοσης, το αβγό αποτελεί σύμβολο ζωής και όπως σπάει κατά τη διαδικασία του τσουγκρίσματος, έτσι έσπασε και ο τάφος από τον οποίο βγήκε ο Χριστός. Μάλιστα, το αβγό έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για αναρίθμητους μύθους και παραδόσεις από την αρχαιότητα έως σήμερα. Άλλη εξήγηση, είναι πως η Παναγία πήρε ένα καλάθι αυγά και τα πρόσφερε στους φρουρούς Του Υιού της, ικετεύοντάς τους να του φέρονται καλά. Όταν τα δάκρυά της έπεσαν πάνω στα αυγά, αυτά βάφτηκαν κόκκινα.
Στην Κέρκυρα, δίνουν μια διαφορετική, μάλλον πιο… διασκεδαστική, εξήγηση, πως όταν αναστήθηκε ο Χριστός, πρώτα το άκουσαν κάτι αυγά. Αμέσως άρχισαν την τρεχάλα να το διαδώσουν παντού. Από το πολύ το τρέξιμο έγιναν κατακόκκινα. Σε πολλές χώρες τα χρωματιστά αυγά, είχαν άλλον συμβολισμό.
Το Μεγάλο Σάββατο η Κέρκυρα ξυπνά νωρίς. Στις 6.00 το πρωί, το νησί των Φαιάκων ξυπνά με «σεισμό» στον Ιερό Ναό της Παναγίας των Ξένων, μια εντυπωσιακή τρίκλιτη βασιλική Επτανησιακού ρυθμού όπου γίνεται η αναβίωση του «τεχνητού σεισμού» που προκαλείται με θόρυβο, κούνημα όλων των εικόνων και των καντηλιών. Το έθιμο αποτελεί αναπαράσταση του σεισμού που περιγράφεται στο Ιερό Ευαγγέλιο, σαν επακόλουθο της Αναστάσεως του Κυρίου.
Στις 9 το πρωί στον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κέρκυρα ξεκινά η λιτανεία του Αγίου που καθιερώθηκε το 1550, όταν η Κέρκυρα σώθηκε από λιμό. Το παράδοξο εδώ είναι ότι γίνεται ταυτόχρονα και η περιφορά του Επιταφίου, αντίθετα από όλα τα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας. Η περιφορά του επιταφίου το Μ. Σάββατο καθιερώθηκε ουσιαστικά τα χρόνια της Ενετοκρατίας, καθώς οι Ενετοί απαγόρευαν τις λιτανείες και τον Επιτάφιο μέσα στην πόλη.
Η περίφημη Φιλαρμονική της Κέρκυρας συνοδεύει την περιφορά – ίσως έχετε ακούσει ότι η Κέρκυρα έχει μια από τις πιο καλά οργανωμένες και «μελωδικές» Φιλαρμονικές και πραγματικά η μουσική τους είναι υπέροχη. Κατά παράδοση παίζουν συγκεκριμένες μουσικές το Μεγάλο Σάββατο: τη Marcia Funebre (επιτάφιος πορεία) από την Hρωική του Beethoven, το Calde Lacrime του Michelli.
Με το σήμα της πρώτης Ανάστασης στις 12μμ, οι κάτοικοι της Κέρκυρας πετούν τεράστια κανάτια γεμάτα νερό – τους «μπότηδες» – από τα μπαλκόνια τους. Οι μπότηδες είναι τα πήλινα κανάτια με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι για τη μεταφορά τους. Τα μπαλκόνια είναι στολισμένα και οι κάτοικοι δένουν στους μπότηδες κόκκινες κορδέλες – το κόκκινο είναι το χρώμα της Κέρκυρας.
Το έθιμο με το σπάσιμο των κανατιών το Πάσχα στην Κέρκυρα έχει μακρά ιστορία που χάνεται πάλι στην εποχή της Ενετοκρατίας, ωστόσο υπάρχουν διαφορετικές θεωρίες για το πώς ξεκίνησε. Και επειδή βρισκόμαστε στην Ελλάδα όπου ο χριστιανισμός και το Δωδεκάθεο αλληλομπλέκονται, οι θεωρίες έχουν τις αναφορές τους στις δυο αυτές θρησκείες.
Κάποιοι λένε ότι το έθιμο είναι των Καθολικών της Ενετοκρατίας, όπου στην αρχή του χρόνου οι κάτοικοι πετούσαν τα παλιά τους πράγματα για να μπορέσει ο νέος χρόνος να τους φέρει καινούρια και καλύτερα. Οι κάτοικοι της Κέρκυρας οικειοποιηθήκαν το έθιμο, αντικαθιστώντας όμως τα παλιά πράγματα με τα κανάτια για να προκαλέσουν μεγαλύτερη φασαρία.
Η δεύτερη θεωρία αναφέρεται στην περίοδο των αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι τον Απρίλιο γιόρταζαν την αρχή της γεωργικής και βλαστικής περιόδου, πετώντας τα παλιά τους κανάτια για να γεμίσουν τα νέα με τους νέους καρπούς. Κάποιοι θα σας πουν σίγουρα στην Κέρκυρα ότι όποια και να είναι η αλήθεια, οι Κερκυραίοι αρέσκονται να ξορκίζουν το κακό με τα κανάτια τους, σημαίνοντας και τη λήξη του χειμερινού λήθαργου και την αναγέννηση της Φύσης.
Αν βρεθείτε στην Κέρκυρα κατά το σπάσιμο των Μπότηδων, μην παραλείψετε να πάρετε μαζί σας και ένα κομματάκι και να το κρατήσετε μαζί σας όλο το χρόνο – οι ντόπιοι θα σας πουν ότι θα σας φέρει καλή τύχη.
Κι εκεί που η φασαρία των μπότηδων τελειώνει, οι Φιλαρμονικές ξεχύνονται στους δρόμους παίζοντας χαρμόσυνη μουσική αυτή τη φορά – το εμβατήριο «Μη φοβάστε Γραικοί» κυριαρχεί στον αέρα.
Μέχρι το βράδυ της Ανάστασης, η Κέρκυρα είναι πλημμυρισμένη από κόσμο που συνήθως παρακολουθεί τις λειτουργίες ή τα μικρά γεγονότα και έθιμα που λαμβάνουν χώρα παντού στην πόλη.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά, αλλά και αστεία έθιμα, είναι το έθιμο της «Μαστέλας», που αναβιώνει στο εμπορικό κέντρο της Κέρκυρας. Σύμφωνα με το έθιμο, οι κάτοικοι τοποθετούν ένα μισοβάρελο στολισμένο με κορδέλες και μυρτιές και καλούν τους περαστικούς να ρίξουν νομίσματα – για το καλό. Στο τέλος της μέρας, όταν οι καμπάνες της Ανάστασης ηχήσουν κάποιος πρέπει να βουτήξει μέσα στο βαρέλι και να βγάλει τα νομίσματα.
Τι απογίνονται τα νομίσματα αυτά δεν ξέρουμε σίγουρα, πάντως οι κάτοικοι λένε ότι πάνε στο δήμο. Παλιά πριν μερικούς αιώνες όταν ξεκίνησε το έθιμο, οι κάτοικοι έπιαναν κάποιον περαστικό, ο οποίος περπατούσε ανίδεα στην πόλη και τον πέταγαν μέσα στο βαρέλι αναγκαστικά, για να μαζέψει τα νομίσματα.
Επίσης αν ξέρετε τους δρόμους της πόλης, μπορείτε να σταθείτε στην διασταύρωση των οδών Θεοτόκη και Παλαιολόγου, και στην οδό Guilford, για να βγάλετε και καλές φωτογραφίες.
Φέτος θα είναι η πρώτη φορά που δεν θα συμβούν τα παραπάνω.
Όμως το ταξίδι του νου πολλές φορές είναι μια όμορφη αίσθηση… για εκείνους που γιόρτασαν κάποτε τις μέρες του Πάσχα στην Κέρκυρα, είναι η ευκαιρία να αναβιώσουν το μεγάλο αυτό θρησκευτικό γεγονός, ανάμεσα στο πράσινο και τις ευωδιές των ανθισμένων λουλουδιών . Για όσους δεν έτυχαν αυτού του ταξιδιού … να γνωρίσουν .
*Η Κερκυραική διάλεκτος όπως και κάθε ντοπιολαλιά κεντρίζει το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Στην προκειμένη περίπτωση δεν χρειάζεται και πολύ να αντιληφθεί κάποιος ότι συνομιλεί με Κερκυραίο. Η κάθε πρόταση σέρνει μελωδικά σαν τραγούδι ανάλογο της μουσικής ιστορίας του νησιού.
Από την Σελίδα Άυπνοι Κερκυραίοι πετεγολάρουν παραθέτουμε έναν μονόλογο Κερκυραίου που νηστεύει την Μεγάλη Εβδομάδα …
« Όισκιε λέω,δε θα φάω πάλε κρέας...
Κοιτάω στη μοσκέρα και γλέπω δύο μπουτσούνια ρέγγα και τότσο από το αυγοτάραχο της, που εκολύμπουνε μέσα στο λαδολέμονο από τα προχτές...
Έβαλα γλήγορα τη μπινιάτα στη στιά με νερό να πάρει μπούγιο, έκοψα και εκαθάρισα ένα κράμπι, έκοψα και κοντά ένα γιομάρι σέλινο...
Μόλις επήρε μπούγιο το νερό στη μπινιάτα, έριξα δελεγκου κραμπί και σέλινο...
Ορέ παιδιά τι να σας είπω...
Δύο τρία μπούγια επήρανε και εγινήκανε μυαλό...έτσι γλήγορα σας ελέω...
Ελιώσανε μάτια....
Επήρα αμπιτούγκου και ένα κρομμύδι,του ΄ δωκα μια χτυπησιά με το χέρι μου Πάνου στο τραπέζι, εκαθάρισα και τρείς σκάρδες σκόρδο,ερπίζω να μη θέλει η κυρά Ρούλα τίποτα τερτίπια και τσιριτζάντζουλες σήμερα ,γιατί δεν πιστεύω να μπορεί να με πλησιάσει άνθρωπος από το κουντουτο του σκορδου...εκένωσα τα λάχανα όλα σε μια σκουτέλα, τσου βαλα λάδι καλό (άσο) έζηψα και κόντα ένα λεμόνι μέσα έκοψα και μια κουκούλα ψωμί χτεσινό,(την αποπάνου κλώδα την εβγάνω)...(την επελώ τσι κότες)
Βουρλίζομαι να βουτάω ψύχα και καταριά στο ζουμί του κραμπιού με το λάδι και το λεμόνι ...
Μπααα, και τι φαί έκαμα μασημεριάτικα...
ΓΙΏΡΓΟΣ ΚΡΟΚΙΔΗΣ
Το Κερκυραικό Λεξικό , που τόσο πολύ μας έχει βοηθήσει στην προσπάθεια που κάνουμε να διαδώσουμε την Κερκυραική διάλεκτο, είναι αποτέλεσμα της ακούραστης προσπάθειας του Σταμάτη Κυριάκη !!!Του οφείλουμε όλοι ένα μεγάλο ευχαριστώ γιατί χάρη σ' αυτόν θα έχουν και τα παιδιά και τ'αγγόνια μας την ευκαιρία να γνωρίσουν την ντοπιολαλιά μας !!!!
Αγάθη Ρεβύθη
Πηγές : Διαδίκτυο – Άυπνοι Κερκυραίοι πετεγολάρουν -