Δείγματα: Ονόματα τόπων και ανθρώπων, αντικείμενα, ημερομηνίες, τραγούδια, μουσική, τοπική και εθνική ιστορία αναντίγραφα μνημεία που δείχνουν τη θέληση, τη συνείδηση, την αγωνία, τη δοκιμασία, το ολοκαύτωμα, το όραμα, την ελπίδα, που συντελούν στην αιώνια δόξα αλλά και την αυτοτιμωρία στους παραχαράκτες και σιδερωτές της ιστορίας μας.
Οι πνευματικές, οι πολιτιστικές και κάθε μορφή εκδήλωσης είναι η μνήμη του λαού και συγκροτούν τον πολιτισμό. Η οργανωμένη κοινωνία πρέπει να ενδιαφέρεται ισόρροπα και σύμμετρα για την οικονομική,κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική ανάπτυξη.
Ο σεβασμός σε αυτά εκφράζει τη συνείδηση της μνήμης, αλλά μιας μνήμης που έχει τη δύναμη να ευαγγελίζεται το παρελθόν που είναι η αναγγελία, η αναμονή και υπόσχεση ενός καλύτερου μέλλοντος.
Ζούμε σε μια εποχή που οι έννοιες πρόοδος, παράδοση, δημιουργία,αυθεντικότητα χάνουν αργά το νόημά τους κάτω από το βάρος μιας γενικότερης αλλοτρίωσης.
Οι υπεύθυνοι φορείς ας αναλάβουν την υποχρέωση να παίξουν ουσιαστικότερο ρόλο μέσα στην νεολαία με σκοπό την αναζήτηση τη διατήρηση και τη συνέχεια της εθνικής μας παράδοσης και συγχρόνως να καταστούν ικανοί οι νέοι μας τις νέες εισαγόμενες ροπές και συνήθειες, να μην τις δέχονται αμαχητί αλλά να τις νοθεύσουν με το δικό μας άρωμα.
Πιστεύω ότι στη σημερινή εποχή που πολλά θυσιάζονται με σκοπό την ηθική πτώχευση του ανθρώπου επιβάλλεται η αναδρομή στο παρελθόν.
Από τη συλλογή των πιο διαλεχτών αναμνήσεων της παλιάς Ζακύνθου ξεχώρισα του Δημήτρη Κοριατόπουλου (Απ΄όσα θυμούμαι) που αναφέρεται σε μια παραμυθένια βραδυά.
Ξεφύλλιζα ένα φάκελλο με παληές Ζακυνθινές εφημερίδες,προσπαθώντας κάτι να βρω. Σας εξομολογούμαι όμως πως όσες φορές επιχειρώ κάποια τέτοια «ανασκαφή», ποτέ δεν φθάνω στο τέρμα. Σε κάθε μια βρίσκω κάτι που μου θυμίζει κάτι. Σταματώ, το διαβάζω, ταξιδεύω,αναπολώ... η ώρα περνάει και η έρευνα... διακόπτεται: Έτσι και τώρα... Μια «Πρόοδος» της 18ης Φεβρουαρίου 1940 - του καλού Ζακυνθινού και φίλου Ανδρέα Ζώντου - σταματάει το ψάξιμο. Τα μάτια μου καρφώθηκαν σ΄ ένα δημοσίευμα δικό μου, με τον τίτλο «Παραμυθένια βραδυά». Στο διάβασμά του η σκέψη καθηλώθηκε στο κιτρινιασμένο αυτό δίστηλο και η θύμηση γύρισε στα πίσω, ταξίδεψε στο ανοιγόκλειμα του ματιού εικοσιέξη χρόνια απόσταση...
Φλεβάρης του 1940. Δεν θυμούμαι δυστυχώς την ημερομηνία της παράστασης «Το Άρμα του Θέσπιδος», παράρτημα του Εθνικού μας Θεάτρου, είχεν έλθει στη Ζάκυνθο. Μέσα στο πρόγραμμά του η «Ζακυνθινή Σερενάτα» στον τόπο της! Παιζότανε πριν από ένα-ενάμισυ χρόνο στην Αθήνα, μα πολλοί λίγοι από τους κατοίκους του νησιού μας είχαν το προνόμιο να βρεθούν κατά τύχη, στο θέατρο της οδού Αγίου Κωνσταντίνου.Ποιος από όσους ζουν δεν θυμάται με πόση συγκίνηση περιμέναμε όλοι μας εκείνο το βράδυ. Δεν επρόκειτο για μια συνηθισμένη παράσταση. Θα ήταν κάτι περισσότερο από επίσημη πρώτη. Θα ήταν «Σουαρέ ντέ γκαλά», που ολόκληρη η κοινωνία μας θα πήγαινε να τιμήσει και να καμαρώσει το έργο ενός από τα πιο διαλεχτά, αλλά και τα πιο αγαπημένα της παιδιά. Γιατί τον Διονύση τον Ρώμα δεν τον νοιώθουν - και τότε και τώρα - οι Ζακυνθινοί μονάχα σαν ένα διανοητικό αστέρι πρώτου μεγέθους του πνευματικού μας ορίζοντα, αλλά τον αγαπούν, ο καθένας χωριστά, σαν παιδί τους.
Όταν άναψε ο «πολυέλαιος» λίγο πριν ανοίξει η σκηνή, το σύνολο που αντίκρυζε κανείς τον έκανε να ρωτιέται μήπως δεν πρόκειται για Ζακυνθινό θέατρο, αλλά για κάποια πρεμιέρα της «Σάλας». Αν κανείς τολμούσε να προφητέψει, πως εκείνη η βραδυά θα ήταν το τραγούδι του κύκνου - όπως και ήταν δυστυχώς - για την Ζάκυνθο, για τον κόσμο της, για το θέατρο της, για κάθε καλλιτεχνική, κοινωνική και παραδοσιακή της εκδήλωση, θα τον έπαιρναν για τρελλό. Διαλεχτοί καλλιτέχνες του Εθνικού πρωταγωνιστούν στην παράσταση. Το ζεύγος Τσαγανέα, ο Χριστόφορος Νέζερ, η Θάλεια Κολυβά, πρωταγωνίστρια η Μαρίκα Ραυτοπούλου, η Λέλα Ησαιία, η Τζένη Περίδου. Έπειτα από την παράσταση, όταν πια η βαρύτιμη κόκκινη βελουδένια αυλαία έκλεισε... για τελευταία φορά, δόθηκε δεξίωση στο σπίτι του συγγραφέα. Στο Παλάτσο Ρώμα.
Αντιγράφω τώρα ορισμένα κομμάτια από το εικοσιεξάχρονο δημοσίευμα.
-«Μια ευγενικιά και ποιητικά γραμμένη πρόσκληση μας έφερε στο σπίτι που γράφτηκε η Ζακυνθινή Σερενάτα. Αναστημένοι όλοι μας με την αρχή του σεβασμού και της λατρείας για την εθνική πραγματικά οικογένεια του συγγραφέα της Σερενάτας, εζήσαμε λίγες ώρες που πέρασαν σαν αστραπή, με συντροφιά ένα κόσμο από αναμνήσεις, κάτω από την στέγη του παληού Ζακυνθινού αρχοντικού, που στάθηκε αιωνόβια σπίτι εθνικό, σπίτι πνευματικό αλλά και σπίτι της ελεημοσύνης. Στο ολόφωτο και φανταχτερό περιβάλλον της αρχοντιάς, με τη βαρειά διακόσμηση, που καθένα της αντικείμενο ξαναζεί κι ένα κομμάτι από τη νεώτερη εθνική ιστορία, που πρίγκηπες της αρχοντιάς, αριστοκράτες του πνεύματος και ιππότες του ηρωισμού ξετυλίγουν μπροστά σου, σε θαυμάσιους πίνακες, ένα αθάνατο παρελθόν δόξας, τιμής και καθήκοντος, μονάχα ευλαβικός προσκυνητής μπορεί να θεωρηθή αυτός που ευτύχησε να ζήση λίγες ώρες από τη ζωή του. Κι ενώ τα ζευγάρια χορεύουν κάτι από τις γλυκές νότες του βαλς, ξαναθυμίζοντας στους πιο μεγάλους όμοιες αξέχαστες βραδυές και δίνοντας σ΄ εμάς μια ιδέα των παληών εκείνων καιρών, που δεν προφθάσαμε, τα μάτια πέφτουν σ΄ ένα πορτραίτο, σε μια προτομή, σε μια βιβλιοθήκη, σ΄ένα σπαθί, σ΄ένα οικόσημο, η ψυχή γονατίζει μπροστά στη σιωπηλή τους διήγηση, το σώμα τινάζεται από την ανατριχίλα του σεβασμού και το σπασμό της συγκίνησης. .. Ένα μπουκέτο από τα άνθη της αρχοντιάς, της ομορφιάς και διανόησης, γαρνιρισμένο με κάθε το διαλεχτό που ο τόπος αυτός φιλοξενεί, και πλαισιωμένο από της τέχνης τους ιεροφάντες, που εκπροσωπούσαν την κρατική σκηνή μας, στόλισε γι΄αυτή τη βραδυά, τα αληθινά πριγκηπικά σαλόνια, πήρε ευωδιά από τον αριστοκρατικό τους μύρο και χάρισε σ΄αυτά και το δικό του άρωμα... οι ώρες περνούν... Η στερνή φιγούρα απ΄τις καντρίλιες με τις ωμορφοχτενισμένες και τυλιγμένες στο μετάξι ντάμες ξετυλίγεται μέσα στα τρία σαλόνια σε διάφορους συνδυασμούς... ζωγραφιά απ αυτές που βλέπει κανείς σε πίνακες... Φεύγουμε κι εμείς γεμάτοι ευγνωμοσύνη στους ευγενικούς οικοδεσπότες που χάρισαν στο νησί μας κάτι, που ξαναγέννησε ό,τι είχαμε πιστεύει πως δεν ξαναγυρίζει... Φεύγουμε κρατώντας στο νου μας μιαν αξέχαστη θύμηση βουτηγμένοι στη γλυκειά εντύπωση του ονείρου μιας παραμυθένιας βραδιάς...».
…………………
Με τα κομμάτια αυτά που σας πρόσφερα τελειώνει της θύμησης το ταξίδι. Ο χώρος της στήλης δεν είναι βολικός για να κλείσει ολόκληρη την κινηματογραφική ταινία της βραδυάς. Ακούστε όμως και το «επιδόρμπιο». Το ζεύγος Τσαγανέα, συμπτωματικά βέβαια, τις ημέρες εκείνες έμεινε στο ίδιο σπίτι της Παληάς Βρύσης, με το μπαλκόνι πάνω από τη βρύση, που αποτελεί και το χαρακτηριστικό σκηνικό της Σερενάτας. Λίγο έπειτα, αφού ο Τσαγανέας και η γυναίκα του γύρισαν από τη δεξίωση και μόλις είχαν ξαπλώσει να κοιμηθούν, μια καλλιτεχνική «παρέα» - μαντολινάτα και χορωδία - σταμάτησε κάτω ακριβώς από το ίδιο μπαλκόνι και τραγούδησε «Της γης τα πλάσματα αποσταμένα», όπως το τραγουδούσε τότε η παρέα του Τσακασιάνου. Οι καλλιτέχνες μας βγήκαν στο μπαλκόνι, και χειροκροτούσαν και πετούσαν φιλιά, ενώ είχαν γεμίσει τα γύρω ανοιχτά παράθυρα και ο κόσμος είχε «πήξει» κυριολεκτικά το δρόμο...
Γιάννης Πομόνης
Β΄Αντιπρόεδρος Ένωσης Επτανησίων Ελλάδας