ΚΕΡΚΥΡΑ: Το Πάσχα στο νησί των Φαιάκων είναι από τα πιο γνωστά της Ελλάδας και αποτελεί έναν από τους πρώτους προορισμούς του εγχώριου τουρισμού.
Πιο αναλυτικά, τη Μ. Παρασκευή στις 4μ.μ. ξεκινά από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Παλαιό Φρούριο, ο Επιβλητικός Επιτάφιος. Μέχρι της 9.30 το βράδυ, κάθε εκκλησία βγάζει στο κέντρο της πόλης το δικό της Επιτάφιο με απαραίτητα τη συνοδεία μπάντας της κάθε ενορίας, τις χορωδίες και τους πιστούς.
Τελευταίος όλων βγαίνει ο μεγαλοπρεπέστατος Επιτάφιος της Μητρόπολης, ενώ στις 9 το πρωί γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της Εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα, προστάτη των Κερκυραίων. Επειδή το 1574 οι Βενετσιάνοι απαγόρευσαν στους ορθοδόξους την περιφορά του τη Μ. Παρασκευή, από τότε οι Κερκυραίοι πραγματοποιούν την περιφορά μαζί με το Σεπτό Σκήνωμα του Αγίου. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ειδικά για εκείνη την ημέρα το χρώμα στα φαναράκια που κοσμούν την πλατεία Λιστόν, γίνεται μοβ ως ένδειξη πένθους.
Πρόκειται για την πιο παλιά και την πιο κατανυκτική Λιτανεία που πραγματοποιείται σε ανάμνηση του θαύματος του Αγίου, που έσωσε τον κερκυραϊκό λαό από την σιτοδεία. Στην εν λόγω περιφορά εμπρός πηγαίνει ο Άγιος που έχει θέση χοροστατούντος Επισκόπου και ακολουθεί ο Επιτάφιος. Μετά το τέλος της λιτανείας, ο Άγιος θα παραμείνει στη θύρα του, μέχρι την Τρίτη του Πάσχα ανοιχτός στους πιστούς για προσκύνημα.
Το έθιμο, όμως, που ξεχωρίζει στην Κέρκυρα είναι εκείνο των Μπότηδων το πρωί του Μ. Σαββάτου, στις 11 το πρωί και αποτελεί την πρώτη Ανάσταση.
Συγκεκριμένα, όταν τελειώνει η ακολουθία στη Μητρόπολη, χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και από τα παράθυρα των σπιτιών πέφτουν κατά χιλιάδες, πήλινα δοχεία (μπότηδες) στους δρόμους, με μεγάλο κρότο. Τις ρίζες αυτού του εθίμου συναντάμε στο χωρίον του Ευαγγελίου 'Συ δε Κύριε Ανάστησόν με ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως". Ένα άλλο επίσης Κορφιάτικο Πασχαλινό έθιμο που αναβιώνει είναι το "Μαστέλο" (βαρέλι). Πιο αναλυτικά, στην "Pinia" και κάτω από την Μεταλλική Κουκουνάρα που κρέμεται ασάλευτη ακόμα στη διασταύρωση των οδών Νικηφόρου Θεοτόκη και Φιλαρμονικής, μαζεύονται οι Φακίνοι, οι αχθοφόροι της πόλης, οι Πινιαδώροι, οι οποίοι τοποθετούσαν στη μέση του πεζοδρομίου ένα ξύλινο βαρέλι.
Το βαρέλι αυτό το στόλιζαν με μυρτιές και βέρντε, του έβαζαν νερό και αυτοί σκορπισμένοι στο γύρο χώρο, παρακαλούσαν τους περαστικούς, που αυτή την ώρα ήταν πάρα πολλοί, να ρίξουν νομίσματα για ευχές στο νερό. Όταν πλησίαζε η ώρα της πρώτης Ανάστασης, οι Πηνιαδώροι σκορπισμένοι στην περιοχή της Πιάτσας κυνηγούσαν να βρουν κάποιον να τον ρίξουν στο βαρέλι.
Αυτός μουσκίδι έβρεχε τον κόσμο γύρω του, ενώ περνούσαν οι μπάντες, παίζοντας το αλέγκρο μαρς "Μη φοβάστε Γραίκοί". Στο τέλος έβγαινε ο βρεγμένος με γέλια και χαρές και έπαιρνε τα χρήματα που είχε το βαρέλι. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει ακόμη και σήμερα, παράλληλα με το έθιμο των Μπότηδων.
Επιπλέον, το βράδυ του Μ. Σαββάτου γίνεται η Ανάσταση στην Άνω Πλατεία, χαρίζοντας ένα φαντασμαγορικό και μοναδικό θέαμα. Όλα τα παράθυρα των γύρω σπιτιών είναι ανοιχτά και με αναμμένα κεράκια. Έτσι, τα παράθυρα των μεγάλων εξαορόφων σπιτιών, μαζί με το καταπληκτικό θέμα των χιλιάδων κεριών και των πιστών που παρακολουθούν την τελετή της Ανάστασης στη μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδας και των Βαλκανίων, συνθέτουν μία μεγαλειώδη εικόνα.
Η Αναστάσιμος Ακολουθία συνεχίζεται στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής (Πλατύ Καντούνι). Τέλος, την Κυριακή του Πάσχα, από τις 7 το πρωί κάθε εκκλησία, όπως συμβαίνει και με τους Επιταφίους, βγάζει την Ανάσταση με φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους και χορωδίες.
ΠΑΞΟΙ: Οι θρησκευτικές εκδηλώσεις για τις άγιες μέρες των Παθών ξεκινούν από τη Κυριακή των Βαΐων. Τη Μ. Παρασκευή το πρωί πραγματοποιείται η αποκαθήλωση της εικόνας της «Υπαπαντής του Χριστού», στη μοναδική δίτρουλη εκκλησία των Επτανήσων και το βράδυ η φιλαρμονική του δήμου συνοδεύει τους επιτάφιους των εκκλησιών του νησιού.
Το Μ. Σάββατο η πρώτη Ανάσταση πραγματοποιείται στον Αγ. Ιάκωβο στην Φουντάνα, με το παραδοσιακό χτύπημα των στασιδιών και τα αναστάσιμα τραγούδια ακούγονται στους κεντρικούς δρόμους και στα παραδοσιακά σοκάκια του Γάη.
Η Ανάσταση συνοδεύεται με τη ρίψη βεγγαλικών και με την αναπαράσταση του «Άρατε Πύλας…» ενώ το Πάσχα η λιτανεία της εικόνας της Ελεούσας διέρχεται από τα Βλαχοπουλάτικα στον Αγ. Χαράλαμπο.
Τη Δευτέρα του Πάσχα πραγματοποιείται από περιπατητικά μονοπάτια, η λιτανεία της εικόνας της Υπαπαντής προς το γραφικό λιμάνι της Λάκκας για τον Αγ. Ανδρέα. Αντίστοιχα η εικόνα της Ελεούσας, του Αγ. Χαράλαμπου και η διπλή εικόνα της Παναγιάς προς το Γάη.
Προσκύνημα και αναχώρηση των τριών εικόνων από την πλατεία Ανάληψης του Γαΐου με την συνοδεία της φιλαρμονικής προς Μπογδανάτικα. Οι δύο πρώτες παραμένουν στην εκκλησία της Αγ. Παρασκευής μέχρι την Κυριακή του Θωμά και η τρίτη συνεχίζει ως τα Βελλιαντάτικα, όπου παραμένει στον Αγ. Γεώργιο μέχρι την Κυριακή του Παραλύτου.
Οι Θρησκευτικές εκδηλώσεις ολοκληρώνονται τη Παρασκευή του Πάσχα με την λιτανεία της εικόνας της Υπαπαντής από τον Αγ. Ανδρέα Λάκκας ως το γραφικό Λόγγο με τη συνοδεία πιστών και της φιλαρμονικής.
ΛΕΥΚΑΔΑ: Οι εκκλησίες, μνημεία οι περισσότερες, της πόλης της Λευκάδας, προετοιμάζονται για την κορύφωση του Θείου Δράματος, και την Ανάσταση.
Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, στο κέντρο της πόλης,γίνεται η περιφορά του Επιταφίου συνοδεία της ιστορικής Φιλαρμονικής του νησιού. Στην πόλη της Λευκάδας κάθε εκκλησία έχει τον δικό της επιτάφιό. Οι επιτάφιοι διασχίζουν την αγορά και καταλήγουν στην κεντρική πλατεία.
Το Μεγάλο Σάββατο νωρίς, το πρωί, οι γυναίκες βγαίνουν στα παράθυρα και «ρίχνουν το κομμάτι» στο δρόμο. Πετούν δηλαδή ένα πήλινο αγγείο, πιάτο, λαγήνι, μπότη και στην ανάγκη ένα κεραμίδι ή κάτι γυάλινο - γενικά ένα εύθραυστο δοχείο που γίνεται κομμάτια. Τα συντρίμμια του σκεύους δεν κάνει να τα μαζέψουν την ίδια μέρα. Το κομμάτι - λέει η παράδοση- το ρίχνουν για να σπάσει η θλίψη, η ησυχία και το πένθος της Μεγάλης Εβδομάδας. Ύστερα, με το χτύπημα της καμπάνας, βγαίνει η Φιλαρμονική στους κεντρικούς δρόμους της πόλης και παίζει εμβατήρια.
Το βράδυ της Ανάστασης γιορτάζεται σε πολλές εκκλησίες με επικεντρο το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Φανερωμένης, όπου η τελετή πραγματοποιείται σε κατανυκτική ατμόσφαιρα. Σε αυτό βοηθά η μη ρήξη βεγγαλικών στην περιοχή.
Βρίσκεται μόλις 3 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Λευκάδα, αποτελεί για αιώνες το θρησκευτικό κέντρο του νησιού ως το αρχαιότερο και μεγαλύτερο μοναστήρι. Η Παναγία Φανερωμένη είναι αφιερωμένη στη Κοίμηση της Θεοτόκου που είναι παράλληλα και η προστάτιδα και πολιούχος του νησιού.
Το Πάσχα γιορτάζεται τόσο την Κυριακή όσο και την Δευτέρα στη Λευκάδα και οι σούβλες στα περισσότερα σπίτια σιγοψήνουν τον οβελία. Οι οικογένειες και οι φίλοι συγκεντρώνονται γύρω του, για να γιορτάσουν την ιδιαίτερη αυτή ημέρα.
ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ: Οι Κεφαλονίτες την ημέρα του Πάσχα ψήνουν αρνιά και τρώνε κόκκινα αυγά. Παλαιότερα έψηναν το κρέας, το οποίο είχαν τοποθετήσει πάνω σε κληματόβεργες μέσα σε ταψί, στον φούρνο του σπιτιού.
Στο γιορτινό τραπέζι απαραίτητα υπάρχει η λαμπροκουλούρα ή λαμπρόψωμο. Σε παλιότερες εποχές, οι νοικοκυρές στην Κεφαλονιά την έψηναν τη Μ. Πέμπτη, ενώ τώρα την ετοιμάζουν οι φούρνοι το Μεγάλο Σάββατο. Το ψωμί της ημέρας αυτής είναι ζυμωμένο σε σχήμα σταυρού και μ’ ένα κόκκινο αυγό στο κέντρο. Τα αυγά βάφονται με το «χορτάρι», ένα ειδικό φύκι της Κεφαλονιάς που φτιάχνει φυσική κόκκινη βαφή.
Οι εκκλησίες του νησιού στολίζονται με κλαδιά φοίνικα (σύμβολο νίκης πάνω στον θάνατο), μικροί σταυροί από φύλλα φοίνικα μαζί με κλαδιά ελιάς (σύμβολο ειρήνης), δάφνη (σύμβολο νίκης), δεντρολίβανο (συμβολίζει την ανάμνηση) και κάποιο φαρμακευτικό βοτάνι, όπως φασκόμηλο (σύμβολο σωτηρίας).
Το κερί από την Ανάσταση το κρατούν οι ντόπιοι ως πολύτιμο φυλαχτό για κάθε τους εμπόδιο.
Την ημέρα του Πάσχα, οι Κεφαλονίτες διασκεδάζουν και γλεντούν για να χαρούν την Ανάσταση του Κυρίου, τη νίκη της ζωής. Στο χωριό Αγία Ειρήνη της περιοχής των Πρόννων, οι κάτοικοι από παλιά χορεύουν γύρω από την εκκλησία και περνούν από μέσα. Είναι ένα έθιμο που δεν συναντάται πουθενά αλλού.
Το χωριό Βαλσαμάτα, εκεί όπου ο Άγιος Γεράσιμος αφουγκράζεται τις προσευχές μας, και γραφικά εκκλησάκια και μοναστήρια της Κεφαλονιάς δίνουν την ευκαιρία για ένα ξεχωριστό Πάσχα…
Στην Κεφαλονιά, η Ανάσταση τα παλιά χρόνια δεν γινόταν ποτέ Μ. Σάββατο το βράδυ. Οι τελετές στις κεντρικές πλατείες Αργοστολίου και Ληξουρίου, που επικράτησαν τον 20ό αιώνα, είναι άσχετες με τα έθιμα του τόπου. Στις μέρες μας όμως έχει κυριαρχήσει η τέλεση της Ανάστασης στην αλλαγή της μέρας, το βράδυ του Σαββάτου. Η αναστάσιμη ακολουθία αρχίζει περίπου στις 23:00, με τον Αρχάγγελο αυτήν τη φορά να έχει την τιμητική του.
Λίγα λεπτά πριν από τα μεσάνυχτα, ξεκινάει η πομπή από την εκκλησία με προορισμό την κεντρική πλατεία του Αργοστολίου. Το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο αναγιγνώσκεται ολόκληρο στην ανακαινισμένη πλατεία Βαλλιάνου, ενώ τα μεσάνυχτα ακριβώς με την πρώτη λέξη του παπά “Χριστός Ανέστη”, αρχίζουν ως ξέσπασμα χαράς και εκτοξεύονται εκατοντάδες βεγγαλικά, όπως επιβάλλει το έθιμο.
Μετά το πέρας της Αναστάσιμης Ακολουθίας, οι πιστοί επιστρέφουν στα σπίτια τους με το νέο φως, αυτό που μοιράστηκε κατά το «δεύτε λάβετε φως…». Επικρατεί η συνήθεια κατά την είσοδο στο σπίτι να χαράσσεται με τον καπνό από το κερί το σύμβολο του σταυρού στο κατώφλι. Αυτό σηματοδοτεί μια νέα αρχή, την αρχή της εποχής μετά την Ανάσταση του Χριστού. Οι περισσότεροι διατηρούν το φως λίγη ώρα μέσα στο σπίτι, ενώ αρκετοί ανάβουν με αυτό καντήλια, τα οποία συντηρούν ακόμη και ολόκληρο τον χρόνο…
ΙΘΑΚΗ: Χωρίς φαντασμαγορικά έθιμα και κοσμοπολίτικες απαιτήσεις, το Πάσχα στην Ιθάκη φέρνει πίσω τους ανθρώπους στις μέρες τις απλές.
Ο κόσμος ασπρίζει τις αυλές του, σκαλίζει τις γλάστρες του, κυκλοφορεί στους δρόμους, το βράδυ εκκλησία, ουζάκια με θαλασσινούς μεζέδες νηστήσιμους, κουβέντες φιλικές… Εδώ οι Επιτάφιοι στολίζονται με λουλούδια φρέσκα, από τα χέρια των ενοριτών τους, ο κόσμος ακολουθεί μέχρι τέλους και οι προσευχές για μια καλλίτερη ζωή ενώνονται δυνατά.
Η Ιθάκη μας δίνει την απλότητα του Πάσχα, χωρίς περιττές κοσμικότητες, ήσυχα, μέσα σε μια υπέροχη Φύση που ξυπνάει. Ο Απρίλης, όμως, προσφέρεται κατ’ εξοχήν για οδοιπορίες στο νησί μας, πιο απλές, που μπορούμε να κάνουμε και μόνοι μας, ή δυσκολότερες, όπου θα χρειασούμε οδηγό, αλλά θαμας μείνουν αξέχαστες! Η Λειτουργία της Αγάπης την Κυριακή του Πάσχα στο μοναστήρι της Καθαριώτισσας θα κλείσει αυτόν τον όμορφο κύκλο γιορτής με τρόπο αξέχαστο.
Πολλές οι πολιτιστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες στο νησί του Οδυσσέα κατά την περίοδο των διακοπών του Πάσχα!
ΖΑΚΥΝΘΟΣ: Οι θρησκευτικές εκδηλώσεις αρχίζουν την Κυριακή των Βαΐων και συνεχίζονται τη Μεγάλη Τρίτη με την ακολουθία του Νυμφίου, τη Μεγάλη Τετάρτη, με το Μυστήριο του Ευχελαίου και από τη Μεγάλη Πέμπτη και μετά ακολουθεί ένα πυκνό πρόγραμμα εκδηλώσεων, μέρα και νύχτα που κρατά ξάγρυπνους πολλούς χριστιανούς και κορυφώνεται με την Ανάσταση, τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου.
Συγκεκριμένα το πρωί της μεγάλης Πέμπτης ανοίγουν οι θύρες όλων των ναών από νωρίς το πρωί για να υποδεχτούν τους πιστούς, ενώ οι καμπάνες χτυπούν για τελευταία φορά πριν την Ανάσταση.
Το πρωί τελείται η θεία λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και το απόγευμα της ίδιας ημέρας η Ακολουθία του Όρθρου της Μεγάλης Παρασκευής, δηλαδή τα Άγια Πάθη.
Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί τελείται η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και στη συνέχεια η ακολουθία του Εσπερινού, δηλαδή η Αποκαθήλωση.
Ο ιερέας κατεβάζει την ολόσωμη ξυλόγλυπτη εικόνα του Ιησού τυλιγμένη σε λευκό σεντόνι από το σταυρό και την περιφέρει εντός του ναού. Στη συνέχεια την τοποθετεί στον Επιτάφιο.
Την ίδια ημέρα στις 2 το μεσημέρι γίνεται με κατάνυξη και μεγαλοπρέπεια η μοναδική στον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο λιτανεία του Εσταυρωμένου στην πόλη. Χιλιάδες πιστοί συρρέουν στην κεντρική πλατεία του νησιού και ακολουθούν τη μυσταγωγική τελετή με τον Εσταυρωμένο και την περίφημη εικόνα της Mater Dolorosa μέχρι την εκκλησία του Αγίου Νικολάου των ναυτικών, όπου ο μητροπολίτης ευλογεί τους πιστούς και μεταφέρει τον Εσταυρωμένο στο εσωτερικό της εκκλησίας τον τοποθετεί στον Επιτάφιο.
Το βράδυ σε όλες τις εκκλησίες του νησιού ακολουθεί ο επιτάφιος θρήνος.
Ξημερώνοντας Μεγάλο Σαββάτο, στις 1:30 πμ, τελείται στον Μητροπολιτικό Ναό της πόλης η Ακολουθία του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου ή ο Επιτάφιος Θρήνος και στις 4 το πρωί γίνεται η λιτανεία του Επιταφίου στην πόλη.
Με την επιστροφή της πομπής στο Ναό ακολουθεί ο Εσπερινός του Μεγάλου Σαββάτου και η πρώτη Ανάσταση, η γνωστή από τα βενετσιάνικα έθιμα Γκλόρια, σε ανάμνηση της δόξας του Χριστού μετά την Ανάσταση που συνοδεύεται από το σπάσιμο των πήλινων στην πλατεία του Αγίου Μάρκου αλλά και στις αυλές των σπιτιών.
ΚΥΘΗΡΑ: Η Μεγαλοβδομάδα και η γιορτή της Πασχαλιάς είναι αυτή που δίνει μια ξεχωριστή όψη, ένα άλλο όμορφο χρώμα σε όλο το Ιόνιο και τα νησιά του. Εκεί, όπου οι γιορτές αυτές παίρνουν κάποια άλλη μορφή. Εκεί που η μεγάλη γιορτή ανταμώνει με την Ανάσταση της φύσης.
Το Πάσχα, αυτή η μεγάλη γιορτή της Άνοιξης είναι ίσως μια ευκαιρία για μια απόδραση στα μαγευτικά Κύθηρα. Μια ευκαιρία για να απολαύσετε τη φύση του νησιού που γεννήθηκε ο έρωτας. Κάθε γωνιά του νησιού είναι γεμάτη με όλων των ειδών τα λουλούδια. Άφθονο τρέχει το νερό στις ρεματιές. Διάχυτα γύρω όλα τα αρώματα της φύσης.
Στις εκκλησιές οι βυζαντινές ψαλμωδίες και τα αναμμένα κεριά δημιουργούν μια ατμόσφαιρα κατάνυξις και πνευματικής ανανέωσης.
Την Μεγάλη Παρασκευή, στην πρωτεύουσα του νησιού, τη Χώρα η περιφορά του Επιταφίου είναι κάτι το υπέροχο. Περιφέρεται στα γραφικά στενά δρομάκια με πλήθος κόσμου να τον ακολουθεί. Τα σπίτια και τα μαγαζιά έχουν ανοικτές τις πόρτες και στη είσοδό τους μια άγια εικόνα για να πάρουν την ευλογία από το πέρασμα του Επιταφίου.
Μια τρομερή εμπειρία είναι και ο Επιτάφιος στο πανέμορφο χωριό του Αβλέμονα. Περιφέρεται στα δρομάκια του χωριού με τους κατοίκους να έχουν φωτίσει με φλεγόμενα τενεκεδάκια όλα τα σημεία του γραφικού παραθαλάσσιου χωριού. Ειλικρινά το θέαμα κόβει την ανάσα.
Την Κυριακή του Πάσχα οι κάτοικοι του χωριού Αγία Πελαγία ετοιμάζουν μεγάλο γλέντι.. Ψήνουν τα αρνιά στην παραλία, δίπλα στη θάλασσα με ντόπιους μουσικούς και ο χορός δεν τελειώνει ποτέ.
Οι παρακείμενες ταβέρνες σερβίρουν το παραδοσιακό σουβλιστό αρνί συνοδευόμενο με τσίπουρο ή τοπικό κρασί.
Τη Δευτέρα του Πάσχα αρχίζει το μεγάλο πανηγύρι με την εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας .
Από τον Μητροπολιτικό ναό της Χώρας ξεκινάει η "γύρα" της εικόνας της Παναγίας όπου φυλάσσεται στον Μητροπολιτικό ναό από την ημέρα της Ορθοδοξίας μέχρι την Ανάσταση. Την Δευτέρα ξεκινάει με ψαλμωδίες και πλήθος κόσμου με πεζοπορία, να γυρίζει όλα τα χωριά του νησιού και να φιλοξενείται για μια – δυο μέρες σε κάποια εκκλησιά. Αφού τελειώσει ο γύρος σε όλα τα χωριά του νησιού επιστρέφει στο Μοναστήρι.
Πηγές: Διαδίκτυο