Η απελευθέρωση των Κυθήρων από το ΕΑΜ (04/09/1944)

Το 1942 μια μικρή ομάδα Κυθηρίων (Γιώργος Χλαμπέας, Γιώργος Πανάρετος, Γιάννης Τριφύλλης – Κάβος) προσπάθησε να συνδεθεί με το Εαμικό κίνημα της Αθήνας. Ο Γιώργος Πανάρετος κατόρθωσε ν’ ανταμώσει τους υπευθύνους, να πάρει σχετικές οδηγίες, να συνδέσει τα Κύθηρα οργανικά με τη Λακωνία, και τούτο λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών και της γεωγραφικής θέσης του νησιού. Άρχισε η στρατολογία μελών στην Οργάνωση του ΕΑΜ στα Κύθηρα με τεράστια επιτυχία και μαζική συμμετοχή στον έξω δήμο και με περιορισμένη συμμετοχή στον μέσα δήμο λόγω των ειδικών συνθηκών (συντηρητισμός, γειτνίαση με τα γερμανικά στρατεύματα κ.λ.π.).

Η κορύφωση όμως των γεγονότων της Εθνικής Αντίστασης στο νησί σημειώθηκε το πρώτο τετραήμερο του Σεπτεμβρίου του 1944. Από τις 28 Αυγούστου, οι Γερμανοί εγκατέλειψαν τη βάση της Αγίας Ελέσσας μέσα από δασώδη μονοπάτια για ν’ αποφύγουν σύγκρουση με τον ΕΛΑΣ και κατέληξαν στο Καψάλι την 1η Σεπτεμβρίου. Οι ανταρτικές δυνάμεις απέφυγαν κάθε σύγκρουση με στόχο τον εγκλωβισμό τους. Κατά τη διάρκεια του τετραήμερου εγκλωβισμού των Γερμανών στο Καψάλι και κάτω από καταιγιστικά πυρά –από τρία ορμητήρια (Κάστρο της Χώρας, Πόρτα της Αγίας Άννας και Άγιος Ιωάννης στον Γκρεμνό)– προσπαθούσαν να εμποδίσουν την επιβίβαση των Γερμανών στο τορπιλοβόλο πλοίο που παρέμενε στον Πίσω Γιαλό. Στις 2 Σεπτεμβρίου ζητήθηκε από τους Γερμανούς να παραδοθούν. Αρνήθηκαν. Στις 4 Σεπτεμβρίου και ενώ η μάχη συνεχιζόταν, οι Γερμανοί κατάφεραν να επιβιβασθούν στο τορπιλοβόλο και να εγκαταλείψουν το νησί «κακοί, κακώς» (sic!) όπως γράφει ο δάσκαλος – ιστορικός Ιωάννης Π. Κασιμάτης. Την ίδια μέρα ο Γιώργος Πολυμενάκος, αξιωματικός του ΕΛΑΣ και φρούραρχος των Κυθήρων, ύψωσε στον Άγιο Γεώργιο στο Καψάλι την Ελληνική σημαία. Ήταν το πρώτο κομμάτι Ελλάδας που κυμάτισε και πάλι η γαλανόλευκη.

Ο αγωνιστής του ΕΛΑΣ Μανώλης Παυλάκης

Ο γραμματέας του ΕΑΜ Γιώργος Χλαμπέας

Πηγή:olympia.gr
Φωτογραφικό Υλικό:dragonerarossa.gr