Μπροστά σ' αυτόν τον τοίχο γίνονταν οι εκτελέσεις
Το όνομά του, το Λαζαρέτο, σύμφωνα με στοιχεία που βρίσκονται στα ιστορικά αρχεία της Κέρκυρας, το οφείλει στο γεγονός ότι στη νησίδα υπήρχε χτισμένη μια εκκλησιά η οποία ήταν αφιερωμένη στην Παναγία της Ναζαρέτ. Από το Λα Ναζαρέτ θα πρέπει, με παραφθορά, να προήλθε η ονομασία Λα-Ζαρέτο.
Μια δεύτερη άποψη θέλει το όνομα να προέρχεται από το λοιμοκαρτήριο (λαζαρέτο) που υπήρχε εκεί. Άλλωστε λαζαρέτα ονόμαζαν οι Ενετοί όλα τα λοιμοκαθαρτήριο που ίδρυσαν στην Ευρώπη.
Κατά την διάρκεια της κατοχής των Ιονίων Νήσων από τους Ενετούς κατασκευάσθηκε στο Λαζαρέτο ένα μοναστήρι και αργότερα ένα λεπροκομείο.
Το 1798 κατά τη διάρκεια της Γαλλικής κατοχής των νησιών το Λαζαρέτο τέθηκε υπό την κυριότητα του Ρωσοτουρκικού στόλου και χρησιμοποιήθηκε σαν στρατιωτικό νοσοκομείο. Με την Αγγλική κυριαρχία στα νησιά, αφού τα Εφτάνησα ενώθηκαν με την Ελλάδα, το λεπροκομείο χρησιμοποιήθηκε περιστασιακά.
Στη διάρκεια του Β! Παγκοσμίου πολέμου και για λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση το Λαζαρέτο θα γράψει τη δική του αιματοβαμένη ιστορία. Οι δυνάμεις του Άξονα θα ιδρύσουν εκεί στρατόπεδο για τους αιχμαλώτους της Εθνικής Αντίστασης.
Μετά την απελευθέρωση και μέχρι το 1962 χρησιμοποιήθηκε σαν τόπος εκτέλεσης πολιτικών κρατουμένων, κυρίως κομμουνιστών.
Η πρώτη εκτέλεση στο Λαζαρέτο έγινε στις 29 Νοεμβρίου του 1947 και ο πρώτος κρατούμενος που εκτελέστηκε ήταν ο Δημήτρης Μάντζου Ζώης.
Το 1948-49 στο Λαζαρέτο έγιναν δυο απεργίες πείνας των κρατουμένων με αποτέλεσμα την μείωση των εκτελέσεων για λίγο διάστημα. Η λίστα εκτελέσεων, από στοιχεία των ληξιαρχικών πράξεων που σώζονται στον Δήμο της Κέρκυρας περιλαμβάνει 118 εκτελέσεις μέχρι το 1950. Αυτοί είναι μόνο οι καταμετρημένοι. Στην πλειοψηφία τους νέα παιδιά, αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού στρατού.
Σήμερα η νησίδα του Λαζαρέτου είναι τόπος μνήμης των εκτελεσθέντων πολιτικών κρατουμένων και κάθε χρόνο διάφορες οργανώσεις πραγματοποιούν μνημόσυνο και προσκύνημα.
“Το 1948 ήταν η χειρότερη χρονιά. -λέει ο Θεοφάνης Κορωνάκης, επιζών από το Λαζαρέτο -Τότε έγιναν οι περισσότερες εκτελέσεις. Ακόμη και μαζικές. Μια φορά εκτέλεσαν έντεκα συναγωνιστές μαζί. Οι εκτελέσεις γίνονταν στις πέντε το πρωί. Λίγο πριν ξημερώσει, η βαριά πόρτα της φυλακής άνοιγε και τους έπαιρναν. Εμείς, οι υπόλοιποι, ανεβαίναμε στον δεύτερο όροφο της φυλακής και από τα μικρά παράθυρα φωνάζαμε. Με το χωνί καλούσαμε τους Κερκυραίους να διαμαρτυρηθούν. Καλούσαμε το κόσμο να ξεσηκωθεί.”
Ας μου επιτραπεί εδώ μια προσωπική εμπειρία. Παιδάκι ήμουν τότε και θυμάμαι πως κάποιες φορές οι φωνές αυτές αλλά και ο κρότος από τις σφαίρες με ξυπνούσαν τρομαγμένο. Όλοι μας ξέραμε τι γινόταν τότε στο μικρό νησάκι που ήταν απέναντί μας. Όμως ποιος τολμούσε να μιλήσει;
Στο Λαζαρέτο σώζονται σήμερα κτιριακά υπολείμματα σχεδόν όλων των φάσεων της ιστορία του μικρού νησιού. Συγκεκριμένα σώζονται μια εκκλησιά ιδιαίτερου ιστορικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος χωρίς την οροφή της., τμήμα του περιμετρικού τοίχους του λοιμοκαθαρτήριον και το νεκροταφείο των διακοσίων περίπου εκτελεσθέντων σε δυο συμμετρικούς σχηματισμούς τάφων. Σώζεται ακόμη ο τοίχος πάνω στον οποίον έστηναν τους μελλοθάνατους. Πάνω στον τοίχο υπάρχουν οι χάλκινοι κρίκοι που τους έδεναν τα χέρια ανοικτά. Πάνω στον τοίχο υπάρχουν αμέτρητες τρύπες από τις σφαίρες που έκοψαν το νήμα της ζωής τόσων ανθρώπων.
Τούτη δω είναι μια από τις μαύρες σελίδες της ιστορίας μας αλλά και η περίοδος που σημάδεψε αγιάτρευτα τα παιδικά μου χρόνια.
Το άρθρο αναδημοσιεύεται από το eftanhsa.blogspot.gr
Διονύσης Ε. Κονταρίνης
Δημοσιογράφος
Συνεργάτης myEptanisa
Νέα Υόρκη
