Στην πορεία της ιστορίας τους, τα Εφτάνησα, είχαν καταφέρει να αναδείξουν έναν δικό τους πολιτισμό, που πήρε το όνομα Επτανησιακός Πολιτισμός. Ήταν ένα αποτέλεσμα της κοινής ιστορικής τύχης των νησιών.
Τα Επτάνησα, για τον ελλαδικό χώρο, αποτελούν μια νησίδα πολιτισμού, αφού τα νησιά αυτά δεν γνώρισαν ποτέ την Οθωμανική κατοχή. Αποτέλεσαν κτήσεις της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, με πρώτη την Κέρκυρα, από το 1386.
Πέρα από όσα έφερε η κατάκτηση αυτή, η επίδραση της ιταλικής μουσικής θα γίνει πλέον φανερή με αποτέλεσμα τη δημιουργία της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής. Πατέρας της σχολής αυτής θα πρέπει να θεωρείται ο Νικόλαος Χαλκιόπουλος - Μάντζαρος, ο μουσικός που εμελοποίησε τον Εθνικό μας ύμνο. Έτσι λοιπόν η ιταλική επιρροή στη μουσική ζωή των Επτανήσων είναι προφανής και έντονη. Κάπου εκεί, κάποια στιγμή θα γεννηθεί και η καντάδα. Ένα έξοχο δείγμα επτανησιακού, λαϊκού τραγουδιού. Μάλιστα σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν, σαν τόπος γέννησης φέρεται να είναι το Ληξούρι της Κεφαλλονιάς.Τα μουσικά στοιχεία αναφέρουν την καντάδα σαν ένα ιδιόμορφο είδος λαϊκού τραγουδιού με μια χαρακτηριστική μελωδική δομή. Κι΄είναι στ΄αλήθεια ένα είδος λαϊκού τραγουδιού αφού προέρχεται από τους αστούς και την αγροτική τάξη. Είναι γεγονός ότι στην δημιουργεία της καντάδας συνέβαλε δημιουργηκά η ομορφιά του επτανησιακού τοπίου δίνοντας στην μελωδία μια μουσική εξομολόγηση. Όμως κύρια θέση στην δημιουργ;iα της Επτανησιακής καντάδας έχει ο συνδιασμός του ελληνικού στοιχείου με την ιταλική μουσικότητα που υπήρχε στα νησιά του Ιονίου.
Οι καντάδες χαρακτηρίζονται από την δυτική πολυφωνία τύπου πρίμο-σεκόντο-μπάσο και η κάθε φωνή συνήθως εκτελείται από πολλά πρόσωπα. Οι καντάδες συνοδεύονται από μαντολίνα και κιθάρες ενώ συχνά οι παρέες τις τραγουδούσαν και χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Βέβαια το ύφος της καντάδας διαφέρει κατά τόπους χωρίς αυτό να μειώνη την μουσική της προσφορά.
Τις πρώτες καντάδες θα συνθέσουν μουσικοί που ανήκουν στην Επτανησιακή Σχολή, όπως ο Διονύσης Λαυράγκας (Κεφαλλονιτοπούλα, Λαλούν τ΄αηδόνια, Λομπαρδιανοί) ο Παύλος Καρέρρ ή Καρέρης και άλλοι.
Η καντάδα αποτέλεσε το είδος της μουσικής το οποίο περισσότερο από κάθε άλλο έδεσε την ύπαρξή της με τον έρωτα. Συνδέθηκε με την συνήθεια των νέων να τραγουδούν τα βράδυα κάτω από το παράθυρο της αγαπημένης τους, με αυτόν τον τρόπο, τα συναισθήματά τους. Ένα είδος ερωτικής εξομολόγησης κάτω από τα μπαλκόνια. Έτσι καθιερώθηκε η φράση “Πάμε να κάνουμε μια καντάδα”
Στον χώρο των Επτανήσων, της καντάδας προηγήθηκε ένα άλλο είδος πολυφωνικής μουσικής με κύριο χαρακτηριστικό την απαλή μελωδία. Το όνομά της ήταν αριέττα. (arietta) Προέρχεται από την λέξη άρια, μουσικό όρο της όπερας. Χαρακτηριστικό είναι ότι το τραγούδι αυτό ξεκινάει με ένα σόλο του τενόρου και μετά “μπαίνουν” οι άλλες φωνές. Το είδος αυτό πρωτοεμφανήστηκε στην Κεφαλλονιά - κατ΄άλλους στην Ζάκυνθο - και είναι ένα καθαρά μουσικό είδος των νησιών.
Σαν βασικά όργανα της καντάδας ξεκίνησαν το μαντολίνο και η κιθάρα. Αργότερα προστέθηκε και το ακκορντεόν χωρίς να επηρεαστεί το είδος της μελωδίας.
Το 1954 ο μουσικός χώρος της Κέρκυρας θα εμπλουτιστεί με την ίδρυση δυο μουσικών συγκροτημάτων για την καντάδα. Πρόκειται για την “Κερκυραϊκή καντάδα” και την “Χορωδία Κερκύρας”
Στην Ζακυνθινή καντάδα διακρίνουμε ένα ξεχωριστό σημείο της. Κι΄αυτό είναι ότι αντανακλά τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της Ζακυνθινής ψυχής και με τους στίχους της εξυμνεί την φύση και τον έρωτα.
Από την επτανησιακή καντάδα γύρω στα 1880 θα γεννηθεί η αθηναϊκή καντάδα, η οποία θα εξεληχθεί σε ένα είδος ευρύτατης αποδοχής στις ταβέρνες της Παληάς Αθήνας. Με μια κιθάρα, λίγη ρετσίνα και καλή συντροφιά οι καντάδες πλημμύριζαν στα στενά σοκάκια της Πλάκας.
Φυσικά η καντάδα υπάρχει στα Επτάνησα ακόμη και σήμερα. Και θα υπάρχει, γιατί είναι αυτό το είδος μουσικής, που δεν πεθαίνει ποτέ. Τα βραδάκια, στα ταβερνάκια των Εφτά νησιών, πλάϊ σ΄ένα ποτήρι κρασί και μια κιθάρα, θα ακουστεί γλυκιά η μελωδία της καντάδας.
“Απόψε την κιθάρα μου
την στόλισα κορδέλες....”
Και θα μιλάει γι΄αγάπες, για περασμένους χρόνους, για έρωτα. Γιατί αυτή είναι η καντάδα. Έρωτας.
Διονύσης Ε. Κονταρίνης
Δημοσιογράφος
Συνεργάτης myEptanisa
Νέα Υόρκη